Spanning en stress: deze factoren bepalen hoe mentaal fit jij bent

Aan deze knoppen kun je draaien

Je mentale fitheid wordt bepaald door allerlei factoren. Van je thuissituatie en steun van collega’s tot je fysieke fitheid en persoonlijkheidskenmerken. Werken aan je mentale fitheid is best ingewikkeld omdat veel factoren een rol spelen. Maar dit betekent wel dat je allerlei ‘draaiknoppen’ hebt om je fitheid te vergroten. Bedenk hierbij dat sommige factoren makkelijk aan te passen zijn omdat ze binnen je cirkel van invloed zitten. En andere niet of maar voor een deel. We maken een onderscheid in persoonlijke- en privésfeerfactoren en omgevingsfactoren.

In het midden sta jij als zorgprofessional. In de binnenste cirkel staan persoonlijke factoren en in de buitenste cirkel staan omgevingsfactoren. Bovenin staan (in het oranje) factoren die een positief effect hebben en onderin (in het blauw) factoren die een negatief effect hebben. We nemen ze met je door.

Persoonlijke- en privésfeerfactoren – positieve invloed

Persoonlijke factoren van positieve invloed op je mentale fitheid zijn bepaalde persoonlijkheidskenmerken. Bijvoorbeeld mentale vaardigheden, zoals aandachtscontrole, lichamelijke fitheid en de mate waarin je trots bent en je veilig voelt. Hoe meer je hiervan hebt, hoe positiever voor je mentale fitheid. Sommige van deze factoren, of draaiknoppen, zijn lastiger aan te draaien, zoals persoonlijkheidskenmerken. Andere factoren zijn makkelijker te trainen. Denk hierbij aan je lichamelijke fitheid en bepaalde mentale vaardigheden.

Persoonlijke- en privésfeerfactoren – negatieve invloed

Hier tegenover staan persoonlijk factoren die een negatieve invloed hebben op je mentale fitheid. Denk aan een ongezonde leefstijl (zoals te veel alcohol, roken, weinig lichaamsbeweging, ongezond eten), fysieke of psychische gezondheidsproblemen. Maar ook negatieve sociale factoren, zoals druk vanuit huis of eenzaamheid. Een gebrek aan kennis of vaardigheden kan ook een negatief effect op je hebben. Hierdoor kun je moeilijker gezond gedrag aanleren. Aan sommige factoren kun je lastig iets doen. Bijvoorbeeld wanneer je voor een periode mantelzorger bent of zelf ziek bent. Wel zijn er dan factoren die je positief kunnen helpen. Zoals het vragen van sociale steun, een leuke invulling van je vrije tijd en aan stress- en spanningsmanagement doen.

Omgevingsfactoren - Positieve invloed

Er zijn ook zaken vanuit je omgeving die van invloed zijn op je mentale fitheid. Positief van invloed zijn een goede fysieke en mentale opleiding, training en voorbereiding, gunstige groeps- en sociale factoren op het werk en een goede functie. Ook autonomie en mensgerichte leidinggevenden en collega’s kunnen helpen. Denk bij dit laatste aan mensen in je omgeving die je steunen en je goed op weg helpen als je een hulpvraag hebt.

Omgevingsfactoren - Negatieve invloed

Er zijn ook factoren uit je omgeving die een negatieve invloed hebben op je mentale fitheid. Bijvoorbeeld het ontbreken van sportmogelijkheden in je omgeving waardoor een gezonde levensstijl moeilijker is. Of onderdelen van je werk; een hoge of een te lage werkdruk, hoge fysieke- en/of emotionele belasting, lage autonomie, werkonzekerheid en het gevoel van onrechtvaardigheid. Tot slot kunnen ongunstig sociale factoren op het werk een negatief effect hebben op je mentale fitheid. Denk hierbij aan een slecht teamklimaat of ruzie.