Slaapproblemen? Wat is het en hoe herken je ze

Bijna iedereen heeft weleens een slechte nacht

De een hoeft z’n hoofd maar op een kussen te leggen en slaapt al. Jaloersmakend? Best wel. Toch heeft iedereen weleens een slechte nacht. Zelfs de stevigste doorslapers. Bijvoorbeeld als je een spannende of drukke dag voor de boeg hebt. Je partner ligt te snurken of je kind last heeft van nachtmerries. Duurt dit 1 of 2 nachten? Dan is dat nog niet zo’n ramp. Dat is anders als je elke nacht de klok hoort slaan en vervolgens doodmoe uit bed stapt. Is dat het geval? Dan kan er sprake zijn van een slaapprobleem.

Slaap bestaat uit 4 verschillende fases

Slapen is ingewikkelder dan je denkt. Het bestaat namelijk uit 4 fases: de sluimerfase, lichte slaap, diepe slaap en REM-slaap. Heb je een gezond slaappatroon? Dan doorloop je elke fase meerdere keren per nacht. En steeds in dezelfde volgorde. De diepe- en de REM-slaap zijn het belangrijkst voor je rust en geestelijke herstel. Een volwassene heeft gemiddeld 1,5 tot 2 uur diepe slaap en 1,5 tot 2 uur REM-slaap per nacht nodig.

Waaraan herken je slaapproblemen

Je kunt spreken van goed slapen wanneer je 7 tot 8 uur per nacht slaapt, na ongeveer 20 minuten inslaapt en zonder lange onderbrekingen goed doorslaapt. Slaapproblemen herken je aan:

• moeilijk in slaap komen
• een onrustige of gestoorde slaap hebben
• te vroeg wakker worden.

In klinische zin heb je slaapproblemen wanneer je 3 nachten per week één of meer van deze symptomen hebt en daar overdag hinder van ervaart. En dat voor een periode van minimaal 3 maanden.

Weinig energie door slaaptekort   

Een goede nachtrust is onmisbaar voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Slaap je niet lekker? Dan merk je dat al heel snel in je dagelijks leven. Langdurige slapeloosheid komt dan ook niet zonder gevolgen. En die kunnen best groot zijn, zeker als je er elke dag last van hebt. Op korte termijn kan slapeloosheid leiden tot:

• Vermoeidheid en lusteloosheid
• Prikkelbaarheid
• Slechte concentratie
• Gebrek aan energie
• Emotioneel onstabiel zijn

Medewerkers in zorg en welzijn noemen vermoeidheid en lusteloosheid het vaakst als het gaat om de gevolgen van slaapproblemen, maar ook vergeetachtigheid (42%) en snel geïrriteerd raken (33%) worden vaak genoemd als een gevolg van slechte nachtrust.  

Duurt de slapeloosheid echt een hele poos? Dan kan dit zelfs zorgen voor depressie en angstklachten. Maar andersom kan het ook. Heb je geestelijke problemen zoals stress, depressie of een angststoornis? Dan kan dat ook weer leiden tot slapeloze nachten.

Slaapproblemen door de overgang

Niet kunnen slapen is al vervelend genoeg. Maar het is extra vervelend als het door de overgang komt. Door hormonale schommelingen hebben sommige vrouwen tijdens de overgang last van insomnia. Ze krijgen nachtelijke zweetaanvallen en opvliegers waardoor slapen moeilijk wordt. Daarnaast brengt de menopauze vaak stress met zich mee, wat ook van invloed kan zijn op je slaapkwaliteit. Ook maakt je lichaam minder progesteron en oestrogeen aan tijdens de overgang. Progesteron zorgt mee voor een goede diepe slaap en oestrogeen is mede verantwoordelijk voor een goede REM slaap. In- en doorslapen wordt bij afname van deze hormonen dus niet alleen lastiger, maar zorgt ook dat je je de dag erna minder fysiek, mentaal en emotioneel fit voelt.

Slaapproblemen oplossen

Gelukkig zijn er verschillende manieren om slaapproblemen op te lossen. Of in elk geval te verbeteren. Bedenk eerst of er externe redenen zijn waardoor je een slechte nachtrust hebt. Denk bijvoorbeeld aan blauw licht van je telefoon of tablet vlak voor het slapengaan, een wijntje of een kop koffie te veel of een onrustige partner of kind. Is dat het geval? Probeer daar dan iets aan te doen. Dit is waarschijnlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Maar voor je slaap is het sowieso de moeite waard. Hebben je slaapproblemen interne oorzaken zoals stress of lichamelijke redenen? Dan is het misschien een goed idee om dit met de huisarts te bespreken.