Slaapexpert Irma Leijten: "slaap is de basis voor je energie"

Slaap verslijt

“Ik zie in de resultaten duidelijk de vergrijzing in de sector terug. Hormonale klachten leiden relatief vaak tot slaapproblemen. Dit kenmerkt de leeftijdscategorie 40-60-jarigen bij vrouwen die in de overgang zitten.  Niet alleen hormonale veranderingen zorgen voor slechte slaap in deze leeftijdsgroep. “Vanaf 40-45 jaar gaat de kwaliteit van onze slaap achteruit, simpelweg omdat we ouder worden. Zoals alles verslijt, verslijt ook onze slaap. Dat geldt voor iedereen dus zeker niet alleen voor zorgmedewerkers.”

Dat verslijten betekent dat we minder diep slapen en dus minder profiteren van het nut van diepe slaap. “Je ervaart minder energie, vergeet wellicht sneller dingen, ervaart vaker concentratieproblemen en hebt eerder last van pijntje hier en pijntje daar. 

Ook word je vaker bewust wakker. Het wakker worden op zich is geen probleem want is een normaal onderdeel van het slaapverloop, maar het kan leiden tot minder gemakkelijk opnieuw inslapen, en daarmee zorgen of stress opleveren.”

Onregelmatige diensten zorgen voor minder slaap

Onregelmatige diensten zijn een belangrijke bron voor een minder goede nachtrust. Uit het onderzoek naar slaapproblemen bij medewerkers in de zorg en welzijn scoren medewerkers met nachtdiensten of wisselende diensten veel hoger als het gaat over slaapproblemen dan medewerkers met een duidelijk dag- nachtritme.
Ons bioritme is geprogrammeerd in een dag- en nachtritme. Overdag zijn we zowel lichamelijk als geestelijk actief en in de nacht geven we ons lichaam rust. “Als je dat doorbreekt, zorgt dat voor minder goede slaap. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat mensen met wisselende diensten zoals nachtdiensten 1 tot 1,5 uur minder slapen per etmaal,” legt Irma Leijten uit.

Rol van werkgever

Het bespreekbaar maken van je slaapproblemen werkt verlichtend, zo blijkt uit het onderzoek. Ruim twee derde van de medewerkers met slaapproblemen heeft dit besproken op het werk. 59% van hen heeft gemerkt dat het helpt als je slaapproblemen met collega’s en/of leidinggevenden bespreekt. Door het gesprek aan te gaan merkt een medewerker dat hij of zij niet de enige is die slecht slaapt. “Erkenning van het feit dat je als vrouw bevattelijker bent voor slaapproblemen geeft duidelijkheid en rust. Je bent niet gek, het hoort erbij.

Irma Leijten ziet ook voor werkgevers een rol: “Voor leidinggevenden is het ook belangrijk om dat te weten en te erkennen. Dat geeft hun tools om de werkdruk haalbaar te maken en houden.”

“Het met elkaar vormen van een realistisch beeld over slaap, fysieke en mentale fitheid, met verstorende factoren als hormonen, leeftijd en onregelmatige werktijden kan helpen om naar een goed hanteerbare werkdruk toe te werken.

Want fitter willen zijn dan mogelijk is, meer willen realiseren dan mogelijk is, leidt tot stress en dat leidt weer tot minder slaap en dalende fysieke en mentale fitheid, minder werkvreugde en een hoger ervaren werkdruk.”

Jezelf rust gunnen

Maar wat is dan een oplossing om tot een betere slaap te komen? “Mensen in de zorg willen altijd zorgen. Dat zit in ze en dat maakt ook dat ze hun werk niet snel los zullen laten. Onder werktijd is dit natuurlijk heel mooi maar ook na werk zijn ze die zorgzame persoon waardoor ze altijd klaar willen staan voor een ander. Belangrijk is om jezelf rust te gunnen, ook overdag tijdens je werk. Een goede balans vinden tussen aan staan en even uitstaan. Even een rondje lopen, even een tijdschrift lezen, lunchen. Er zijn allerlei manieren om even uit te staan van je werk. Gun je zelf die momenten. De eerste reactie die ik krijg als ik dit vertel is dat er geen tijd is. Dat snap ik ook en toch is het belangrijk, voor je eigen mentale en fysieke welzijn.

“Slaap is de basis voor je energie, je fysieke en mentale fitheid. En dat is weer bepalend voor werkvreugde en effectief met werkdruk om kunnen gaan. Regelmaat en ritme per dienst is iets wat je hierbij kan helpen. Dat is voor jezelf zorgen en dat is voorwaarde om goed voor anderen te kunnen blijven zorgen.”